Төмөр морин жил бороо хур ихтэй үе үе усан шамрага тавьдаг, улс амьтан шамраганд адуу малаа уруудуулж алдсан хүндхэн зун Манжийн хаанаас цэргийн агт сэлбэх түмэн адуу авч ир гэсэн зарлиг буулгажээ. Зарилгыг ёсоор болгож сар шахамын дараа зургаан хятад, зургаан монгол эр түмэн адуу туугаад гарчээ. Ядам агт туух хүмүүсээ сонгохдоо өөрийн талын санаа сэтгэл нийлдэг сайн эрчүүдийг сонгож, хятадуудыг бол дотор газраас шинээр ирсэн газар мэдэхгүй хүмүүсийг сонгож авдаг байж. Өмнө нь Ядам Манжийн эрх мэдэлтнүүдийн зараалаар Бээжин рүү хоёр гурван зуун агт гаргадаг байсан бол энэ удаад нэг түмэн агт буюу арван мянган адуу гаргахаар болсон тул манж нарыг сүүлчийн удаа нэг сайн чадъя гэж боджээ. Эдгээр түмэн адууг Бээжин рүү гаргалгүйгээр бүгдийг нь Монголдоо авч үлдэх мэргэн санаа агуулсан байна. Тэгээд өөрөө ч манж нараас бүрмөсөн зугтахаар шийджээ. Нэг ёсондоо тэрбээр “Зуун бодын хэрэгтэн” гэдэг шиг “Түмэн адууны хэрэгтэн” болж байгаа нь тэр. Тиймээс нөхөд нь түүнийг Түмтийн Ядам гэж дуудах болсон байна. Ядам урагш нь адуу гаргах үедээ “Энэ сайхан буянт малаа яаж ийм олноор нь харь оронд гаргах юм бэ? Хэдүүлээ адуугаа нутгийн гүн рүү оруулж хөөгөөд өөрсдөө амь амиа бодъё. Хэдэн хужааг цааш нь харуулж орхино. Биднийг авч явах түргэн буутай хоёр цэргээр хамгаалуулсан хятад ноёныг харин яадаг билээ” гэхэд цагтаа сайн эрийн шийрийг хатааж явсан Засагт хан аймгийн “Хазгар” Хайдав гэж алдаршсан, бага зэрэг мижэлзүүр эр “Тэр хямдхан. Би тэр хэдийг чинь төөрүүлээд өгнө” хэмээжээ. Манжийн хааны албатуудтай хамт ажиллаж амьдарч байгаа монгол хүн хятадуудыг үзэн ядах, өс хонзон өвөрлөх сэтгэлээр төлөвшдөг байж. Бээжин рүү адуу туугчид Дарьгангын нутгаас гараад баруун урд зүгийг чиглэн хоёр бүтэн өдөр явсан ч халуун нар шараад газар олигтой хороож чадсангүй. Ядам тууварчдыг захирч яваа хятад ноёнтой өдөр нь амраад, шөнийн сэрүүнд адуугаа тууж байхаар тохирчээ. Энэ замыг Ядам болон ганц хоёр монголоос өөр хүн мэдэхгүй болохоор манай адуучид шөнө явахдаа аль болохоор баруун хойд зүгээ чиглүүлэн туужээ. Гэтэл чих нүдгүй аадар бороо үргэлжлэн орж үе үе усан шамрага тавиад амар заяа үзүүлсэнгүй. Түмтийн Ядам нөхөдтэйгөө зөвлөж “Энэ бороо мөддөө тогтох янзгүй. Тэгэхээр үүнийг л ашиглая. Цаад муусайн хятадуудын түрүүч нь чилцгээж эхэлж байна. Өнөө шөнө адуунаасаа хоёр гурван зуугаар нь таслаад урд хил рүү нэг хятадтай тууна. Тэгээд нэлээд явсны эцэст хэсэг хэсгээр нь цувруулж орхиод явна шүү. Маргааш оройхон тийшээ “Хазгар” Хайдав чи хятад ноёнд адууныхаа ихэнхийг буцаагаад шамарганд уруудуулаад алдчихлаа гээд миний араас явж, орхисон адуунуудыг харуулаад яваарай. Бусад нь адуугаа шуурхай шиг туугаад өдөр шөнөгүй яв. Бүр нутгийн гүн рүү Сайн ноён ханы хошуу руу хүргэж байж адуугаа орхино шүү. Чадвал би араас нь дөрөв тав хоногийн дараа очно” гэж хэлжээ. Ингээд Түмтийн Ядам хоёр сайн морь бариулаад хэсэг адуу тасдуулан зүүн урагш нь туучихаад, шөнө нэлээд орой болгоод унтаж байсан хятадуудаас нэгийг нь босгож дагуулаад ялгаж туусан адуугаа ширүүхэн тууж гарчээ. Энэ маягаар хагас өртөө хэрийн газар яваад адуунаасаа тав арваар нь үлдээгээд явж. Хамт явсан муу хятад нь өдөр шөнө хоёр дагаж яваад цаашаа хамт явж чадахгүй болоод ирэхээр нь морин дээрээс нь түлхэж унагачихаад морийг нь хөтлөөд явчихжээ. Ядам адуугаа арав хориор нь үлдээж явсаар хоёр дахь хоногийн үдэш хил дээр ирж үлдсэн адуугаа орхиод буцжээ. Буцах замдаа нэгэн айлаар орж унаа морьдоо амрааж, өөрөө ч гэрийн эзэнд Манжийн хааны агт тууж яваад шамраганд уруудуулан хил давуулж алдаад орхигдсон адуугаа цуглуулж явна гэж ярьжээ. Ийнхүү Ядам шуурхайхан явсаар гурав хоногийн дараа Түшээт хан аймгийн нутаг руу орж ирэхэд нөхөд нь мөн л хэсэг хэсэг адуу үлдээгээд явсан байв. Бороо ч сайхан тогтлоо. Ядам нөхдөө гүйцэж ирээд адуу малаа амрааж гурав дөрөв хонож байтал “Хазгар” Хайдав ч гүйцээд иржээ. Ингээд зургуулаа уулзаад өнгөрсөн хэд хоногт болсон явдлаа ярьж, хятадуудыг хэрхэн чадсан талаар инээж хөхрөлдөж байсаар амарцгаажээ. “Хазгар” Хайдав хятад ноёныг зүүн урагш хил давуулж өгчихөөд араас чинь удахгүй очино гэж худлаа хэлж, наашаа явах замдаа хаягдсан адуугаа цуглуулаад ирсэн байв. Ингээд тэд өөрсдөө ч амарч, адуу малаа ч амраагаад өглөөгүүр наашаа хөдөлжээ. Замдаа нэг их сааталгүй аажуухан явсаар тав дахь өдрийнхөө орой Түшээт хан аймгийн Илдэн бээлийн хошуу Орхоны хөндийд ирж буудалласан байна. Шөнө нь сайхан амарч хоноод өглөөний цайгаа уунгаа Түмтийн Ядам нөхөддөө хандаж “Бидний зорьсон хүсэл биелэгдлээ. Муусайн хятадуудад Монголынхоо түмэн адууг өгчихөөгүйдээ бахархаж явъя. Одоо бид энэ их буяныг алдаагүйгээс хойш Түшээт ханы ядуу тарчиг айл өрхүүдэд тэнцүү хуваагаад өгчихье. Та нар нутагтаа очоод нэг хэсэгтээ нам жим байх хэрэгтэй шүү. Манж нар биднийг эрж сурах нь дамжиггүй. Нэг л баригдвал амь гарахгүй байх шүү. Хэдүүлээ хэзээ нэгэн цагт учран золгохын ерөөл тавиад салцгаая” хэмээжээ. Ингээд тэд хаана очиж амьдрахаа төсөөлөн ярьцгааж, маргааш өглөө нь хэдэн тийшээ салан одоцгоожээ. Түмтийн Ядам Орхон голыг өгсөөд ганц нэгхэн айлаар орж явсаар Цагаан азаргат хэмээх газар очиж тэндээ суурьшиж, Ар Монголд авч үлдсэн түмэн адууныхаа нэрээр Түмтийн Ядам гэж нэрлэгдэн далан насыг зооглосон гэдэг билээ.